10. De allerlaatste!

Daar istie dan, de aller-allerlaatste blog. Nog heel even nagenieten van het vorige avontuur voordat het volgende begint. Ik start maandag met mijn nieuwe baan in het BovenIJ ziekenhuis in Amsterdam als ANIOS snijdend. Afdelingswerk voor orthopedie en chirurgie, maar vooral veel diensten op de spoedeisende hulp voor zo'n beetje alle snijdende specialismen, spannend!

GUATEMALA

Dinsdag 25 - vrijdag 28 april

Na een nachtje Guatemala stad, wat vooral een lelijke stad met veel verkeer is, ga ik gelijk door naar Antigua. Een prachtige koloniaal aandoende stad met gekleurde huizen, straten met keien en veel hippe restaurantjes en barretjes. Ik heb eigenlijk niet zoveel gedaan hier, vooral de stad verkend, verdwaald in de kleine straatjes, een boek gelezen in het park en naar een uitzichtpunt gewandeld om te stad van een hoger punt te bewonderen. Op de terugweg in de stad komt er een jongen naar met toe die me net was gepasseerd. Ik dacht dat hij de weg wilde vragen, maar hij wilt me een roos geven en met me praten. Door de roos een beetje in de war wat zijn bedoelingen zijn, want hij is toch zeker 10 jaar jonger. Maar hij vertelt dat hij 5 talen spreekt en graag wilt oefenen. In Antigua spreekt iedereen Spaans en hij heeft geen geld om te reizen, dus kan nooit zijn talen op een andere plek oefenen. Ik wil natuurlijk ook heel graag mijn Spaans oefenen en ben ondertussen iets meer overtuigd dat de intentie van de 17-jarige Pablo echt het leren van andere talen is. Dus een dag later drinken we een kop koffie in ‘y tu piña tambien’ (en jouw ananas ook), hoewel Koen het vast met me eens is dat het eigenlijk ‘eres un piña' (je bent zelf een ananas) moet heten. We praten in het Engels, ik leer hem Nederlands (hoe leg je in godsnaam uit wanneer je ‘de’ of ‘het’ zegt?), hij mij de verleden tijd in het Spaans en we bestellen bij de Duitse serveerster in het Duits.

Zaterdag 29 april - maandag 1 mei

El paredon, driftwood hostel, samen met Jessica (2007 lichting van dispuut) en haar expat vrienden. Jessica geeft een jaar lang Engelse les op een basisschool, waar ik nog heb geprobeerd een week te vrijwilligen bij een project over seksuele voorlichting, maar helaas is mijn Spaans nog niet op leg-aan-een-klas-15-jarigen-uit-waarom-ze-een-condoom-moeten-gebruiken niveau, dus dat ging niet door. Het Driftwood surfer hostel was iets anders dan ik had verwacht. Ik dacht een heerlijk rustig weekend aan het strand, maar het blijkt een party hostel herstellende van een van de grootste feestjes in het jaar, Koningsdag. Gerund door drie backpackers, waarvan een Nederlander, voldoet het hostel aan de eerste basisbehoeftes van een backpacker, een zwembad aan het strand met goede golven om te surfen, twee barren en elke avond een familiediner met heerlijk eten en happy hour. Ondanks dat iedereen nog bij moet komen van koningsnacht, glitters in de haren en een geel zwembad van het bier (of wat anders), is het elke avond dat ik er ben feest. Surfen is minder succesvol, de golven breken gevaarlijk dicht op het rif. Maar na een stuk hardlopen op het strand ben ik ook weer de nodige energie kwijt. Brent, een vriend uit San Diego en ontmoet in Costa Rica, kom ik ook weer tegen in de Driftwood surfer en we spreken af elkaar in Semuc Champey weer te ontmoeten voor mijn verjaardag.

2-3 mei. Lake Atitlan

Ik reis eerst alleen door naar Lake Atitlan, weer een dagje shuttle-en, wat nogmaals de beste ontmoetingsplek blijkt. Een jonge vrouw die zichzelf tot Shaman heeft benoemd en Eva, een klein meisje met een grote mond uit Florida, zijn deze 6 uur mijn gezelschap. Eva heeft ouders uit Guatemala en Mexico, dus spreekt vloeiend Spaans. Ze begint haar 2-weekse reis net en ik vind haar in het begin eigenlijk een beetje irritant en druk, maar later eigenlijk wel heel grappig in haar opmerkingen en onhandigheid, en vind ik het dan ook niet zo erg dat ze mij een aantal dagen onuitgenodigd volgt. Lake Atitlan is een prachtig groot meer omringd door vulkanen, en door de rustgevende uitstraling overvol met yoga en meditatie retreats. Ik ben sinds een weekje ook weer mijn mindfulness meditaties gestart en vind het wel fijn in het rustige hostel zonder WiFi. Als ook Eva weg stuiterbalt naar het hostel naast ons ontmoet ik Richelle, een Nederlands meisje die op zoek is naar een fijne plek om in haar maandenlange reis wat meer op zoek te gaan naar haarzelf in plaats van alle toeristische plekken. We hebben een ontzettende klik en praten denk ik 5 uur non-stop over mindfulness, balans in je leven, authenticiteit, maar ook minder serieuze  onderwerpen. Hoewel je tijdens reizen wel verwacht veel leuke mensen te ontmoeten, was deze ontmoeting voor ons allebei toch wel onverwacht. Pap en mam hebben mij al veel vaker horen zeggen dat ik veel ontmoetingen tijdens het reizen erg oppervlakkig vind, wat denk ik logisch is gezien de situatie dat je op een plek maar kort samen bent. Maar Richelle’s theorie was dat als je je in het begin gelijk kwetsbaar opstelt de van ander dat ook doet en je gelijk tot de kern komt. Dat werkte voor onze ontmoeting in ieder geval wel.

4-6 mei. Semuc Champey

Met Eva reis ik door naar Semuc Champey, een diepe kloof tussen twee jungle bergen waar een rivier doorheen stroomt. Deze rivier bestaat eigenlijk uit verschillende belachelijk helderblauwe zwembaden, de plateaus zijn door rotsen en planten afgescheiden van de volgende iets lager liggende laag. Hierdoor kun je van de ene naar de andere pool met natuurlijk glijbanen op de rotsen zwemmen. Als verjaardagscadeau van de family mag ik een paar dagen in de Zephyr lodge doorbrengen. Een luxe hostel met kamers die uitkijken over een prachtig groene vallei, een infinitypool en een tour vol adrenaline. Het lijkt wel alsof iedereen op mijn verjaardagsfeestje is gekomen, hoewel ik in het begin natuurlijk alleen Eva en Brent kende, en op het einde van de dag werden we weer in een soort veewagen netjes thuis gebracht. Eva overigens niet helemaal ongeschonden, de landing na een hoge schommel van de kant in de rivier was zo vlak dat ze letterlijk blauwe tieten had. Hoewel iedereen wel wat schrammen had door de tocht door donkere grotten deels in water en met kaarsen als verlichting. Hoogtepunt, letterlijk, van m’n verjaardag was de sprong van een 10 meter hoge brug in kraakheldere rivier. Owja, en happy hour, en de rest van de avond, en eigenlijk hele dag. Bedankt Tim, Bas, Koen en Merel, een van de beste verjaardagen ooit!

7-10 mei. Flores

Brent is ook nog niet naar Tikal geweest, waar de grootste en bekendste Maya tempels in Guatemala staan. Dus we besluiten samen naar Flores te gaan, een klein dorpje in de buurt, omringd door water met één verbindende weg naar het vasteland. Ook Eva volgt en 4 Brabantse vriendinnen die we in Semuc hebben leren kennen. De tempels zijn groots en indrukwekkend, vooral als je bedenkt in welke tijd ze zijn gebouwd. De Mayas hielden zich veel bezig met sterrenkunde en creëerden een kalender die in een paar duizend jaar maar drie minuten afwijkt van onze kalender. De Maya tempels in Tikal worden omringd door een jungle vol met apen, net het Junglebook dus. Onze gids Antonio is een 62-jarige man vol energie en verteld enthousiast over elke boom die we passeren, lokt apen met zijn roepgeluiden en tussendoor is zijn privéleven ook deel van de informatie van de tour. Over drie maanden gaat hij trouwen, met zijn vierde vrouw, van 26 jaar. We vinden het allemaal niet kunnen, en de Nederlandse vriendinnen gaan er met hun Brabantse directheid in het Nederlands helemaal op los. Brent leert ondertussen heel wat Nederlands en Eva dwarrelt zoals gewoonlijk een beetje van groep naar groep op zoek naar leuke mannen. Echt een super leuke dag weer, goede groep en hele dag in een deuk gelegen. Na de tour helaas ziek geworden, dus blijven nog een dagje langer in Flores. Ik heb Guatemala voor grootste deel gezien, en we willen eigenlijk nog geen afscheid nemen, dus ga met Brent nog een paar dagen mee naar Mexico.

11 - 14 Tulum, Mexico.

We reizen door Belize met een dagbus naar Mexico, waar we vooral tijd kwijt zijn met de grens twee keer overgaan en wachten op verbindende bussen. Ook in Tulum komen we Eva en de Brabanders weer tegen, en spelen ons ondertussen 100ste potje toep. Tulum heeft vooral mooie stranden, waar Brent en Tom (op werkvakantie omdat hij piloot is) jeux de kokosnoot uitvinden. Met Brent in de buurt krijg je heel snel nieuwe vrienden, en met onze 6 nieuwe vrienden van die dag op het strand eten we een fantastische lunch en spelen we de rest van de dag voetbal in het zand. Helemaal dood reizen we die dag nog naar Cancun, zodat we volgende dag sneller bij het vliegveld zijn. Die ochtend heel vroeg en ook wel verdrietig afscheid moeten nemen van Brent, zijn reis zit erop, en ik vlieg terug naar Guatemala.

15 - 20 mei. Antigua

Weer terug in Antigua, hoop de vulkaanhike te kunnen gaan lopen, en Christien (vriendinnetje uit Maastricht) is net naar Guatemala stad verhuisd met haar Guatemalese vriend Louis. Ik heb een rustig weekje met twee yogalesjes en een salsales, maar sla de hike over door het slechte weer. Verder een avondje op stap met Jessica (dispuut) en zie Chris en Louis twee keer. Heel leuk om weer even bij te kletsen en goed om te zien dat ze in zo’n fijn gezin terecht komt. De tweede keer dat we wat gaan drinken druppelen gedurende de avond de twee broers van Louis binnen en gaan we met z’n allen uit eten. Later die week krijg ik nog bericht van Chris dat ze is aangenomen voor haar eerste baan in Guatemala.

CUBA

21-23 mei Havana

De vlucht naar Cuba zit ik in het kleinste vliegtuig dat ik ooit gevlogen heb. De propellers, direct naast mijn raam, zitten niet eens in zo’n koker. Een beetje een eng idee, omdat je in zo’n klein vliegtuigje elk windvlaagje voelt. De net uit middelbare school komende Zweedse jongen met gebloemde retro blouse, strepen broek en voor zijn ogen hangende rode ongekamde krullen naast mij krijgt er ook een beetje de kriebels van en dat schept gelijk een band. We praten een uurtje over de bekende waar kom je vandaan en waar ga je naartoe vragen en eindigen met dat de eerste gesprekken tussen reizigers toch altijd hetzelfde zijn en wij ons daar net ook aan schuldig hebben gemaakt. Maar om als eerste de vraag ‘en hoe is de band met je moeder?’ te stellen zou ook wel afschrikken, dus concluderen we maar dat we geen keus hebben. Cuba is vanuit het vliegtuig veel platter dan ik me had voorgesteld. Eenmaal aan de grond deel ik met Lucas, mijn buurman, en zijn vriend Love, zeg Lò-be, een taxi naar Havana centrum, en zet de zonder reden zeer gefrustreerde chauffeur me bij mijn eerste hostel af. Wat eigenlijk meer een casa particularis is, de meest gebruikte manier van overnachten voor toeristen in Cuba, en betekent dat mensen kamers in hun eigen huis verhuren aan toeristen. Sinds de economie van Cuba snel achteruit ging na de val van de Sovjet-Unie, werden veel regels versoepelt om de economie een boost te geven. Bovendien kreeg Fidel Castro een appendicitis en wankelde zijn gezondheid wel meer, zodat zijn (in sommige opzichten) mildere broer Raul Castro het overnam. Hierdoor is het een stuk makkelijker voor de Cubaanse burger eigen bedrijfjes op te zetten.

De eerste avond loop ik over de Malecon, zeg maar de kade van Havana, op zoek naar een restaurantje. Ik loop langs een gebouw waar net en groep mensen uit loopt en elkaar gedag zegt. Ik probeer te bedenken of het een religieuze bijeenkomst zou zijn geweest maar vind de mensen meer passen bij een AA bijeenkomt. Als ik ze passeer en mezelf toespreek dat ik niet zo’n vooroordelen moet hebben zie ik een bordje op het raam met ‘anonymous alcoholics’. Een restaurant vind ik niet, maar ik kom wel een andere jongen tegen die ik in het vliegtuig al aansprak omdat hij op en neer liep in het kleine vliegtuigje en steunkousen aanhad, maar serieus bang bleek te zijn voor een trombosebeen (wat ik echt onzin vond op zijn 26-jarige leeftijd en een 3-uur durende vlucht). Samen met twee andere studentes van zijn Spaans school vinden we een bar die gelukkig ook nog wat eten serveert. Na een beetje een awkward avond met drie zeer introverte mensen wel weer blij dat ik alleen op reis ben.

In de ochtend dacht ik alleen even opzoek te gaan naar ontbijt en dan terug naar het hostel om m’n gympen aan te trekken voor een lange wandeling. Maar na het ontbijt trekt een mooi gebouw de aandacht en loop ik toch nog een stukje verder, en zo word ik letterlijk oud Havana ingetrokken. Voorbij elke straat of hoek ligt nog wat mooiers dan ik eerder heb gezien. Alles verbaasd en wil ik van dichterbij bekijken. En hoewel het uitgebreid in de Lonely Planet beschreven staat voelt het veel bijzonderder in het echt. Dus hier ook maar mijn beschrijving, die zo veel ten onder doet van het echte filmset gevoel. De gebouwen bij parque central zijn enorm, wit en bewerkt met ornamenten en belangrijke historische figuren. De brede straten gevuld met lichtblauwe, groene en knalroze oude open auto’s. Overal is het vol mensen, met gelukkig nog niet al te veel toeristen. De vrouwen dragen korte strakke rokjes met netpanty’s, de schooljongens bruine broeken met lichtbruine blouses, witte sokken en zwarte schoenen. Er zijn grote eetcafé’s met hoge plafonds, livebands en dansende mensen. Een stuk verder oud Havana in zijn veel oudere gebouwen met hoge pilaren en veel groene bomen waar witte beelden van nog meer generaals tussenuit steken. Ik word overal nageroepen, of de mannen fluiten of maken geluiden alsof ze een dier naar zich toe willen lokken. En als ik ze geen aandacht geef is dat alleen nog maar meer aanleiding om harder te roepen of geluiden te maken. Eindelijk in musea de ciudad (city museum) aangekomen is het wat rustiger, en word ik alleen maar nagekeken door de overvloed aan vrouwen in blauwe rokken die in het museum ‘werken’, maar zich vooral in groepen verzamelen en onderuit gezakt op hun stoeltjes hangen en kletsen. Een van hen is wel aan het werk en verteld me dat ik mijn schoenen moet aantrekken. Als ik haar probeer uit te leggen dat de slippers pijn doen (was ze dus niet meer om gaan wisselen), legt een groep Spaanse mannen me uit dat ze de autoriteiten erbij wilt roepen en ze dit ook niet in mijn land zou doen. Dus trek ik mijn slippers maar weer aan en loop verder met de Spanjaarden. Heel interessant hoe zij hier met een andere kijk rondlopen. Ik denk alleen maar, jeetje die Spanjaarden kwamen hier zomaar alles innemen. Maar de Spanjaarden kwamen hier hun voorouders eren die in Cuba gevochten hebben, en vertellen dat hun volgende reis naar Nederland is om het pad van hun voorouders verder te volgen. Ik leg ze uit dat Namen in België ligt en niet Nederland, maar moet eerlijk bekennen dat ik niet weet of de Spanjaarden ook tot Nederland zijn gekomen. In de middag lunch ik bij José, een vriendelijke dikke Cubaan waar ik weer wat woordjes Spaans mee kan oefenen en mijn eerste cubalibre serveert. En leer ik het woord ‘consejo’ (advies) als twee Mexicaanse eerstejaars geneeskundestudenten mij om mijn consejo vragen over de geneeskunde studie. Wat natuurlijk over authentiek blijven gaat ondanks alle onaardige artsen die je tegenkomt. Tijdens het eten weer dat vreemde geluid, een combinatie van smakken en kusjes geven. Links van mij staat het antwoord, een politie agent is luchtkusjes aan het geven.

Dag drie in Havana bezoek ik musea de revolucion, die de dag ervoor al dicht was. Op zoek naar antwoorden op de vele vragen over hoe het nou zat met Che Guevara en Fidel Castro en waarom de hele revolutie zo hard nodig was loop ik vol verwachtingen binnen, maar kom zonder veel wijzer te zijn geworden na 2 uur weer buiten. Vooral veel oude foto’s en attributen van de revolutie, maar weinig uitleg over het wat en waarom. De enige langere teksten in het Engels beschikbaar is voornamelijk propaganda. Die middag begin ik dan ook maar aan de 10 pagina's over de historie van Cuba in mij Lonely Planet, hopelijk is die objectiever. ‘s Middags ga ik op zoek naar salsales. De twee gratis proeflessen in Guatemala hebben me helemaal enthousiast gemaakt en Sylvia, de vrouw van het hostel, zegt dat ik Callejon Hamel moet proberen. In de betreffende straat vraag ik de eerste vrouw die ik zie en zij pakt gelijk mijn hand en neemt, of eigenlijk trekt me, mee maar Juan Carlos twee huizen verder. Een kleine Cubaan met buikje, kale kop en gouden oorbellen. Hij onderbreekt gelijk zijn les met Karel en staat me druipend van het zweet te woord. Juan Carlos geeft alleen privéles, wat me niet verbaast gezien zijn woonkamer van 3 bij 3 met kapotte tegels en een klein verroest en stoffig ventilatortje. Maar ik vind het eigenlijk wel een hele leuke vent en neem zijn kaartje aan voor als ik terug ben in Havana over 2 weken. De rest van zijn les kijk ik naar de twee met elkaar salsa dansende mannen, tot Juan-Carlos mij de dansvloer (lees kapotte tegels) op trekt. Blij met de twee eerdere lessen dans ik mijn eerste echte salsa!

24 -27 mei. Viñales

Donderdag deel ik met een Duits stel, Christina (26) en Jan (25), een taxi naar Viñales. We maken twee stops, een met een U-bocht van de snelweg een zandpaadje op om via een plastic trechter en thermoskan de benzine bij de vullen, en een om een auto met pech te helpen. ‘Was hij een vriend?’ vroeg ik de chauffeur, die antwoordt ‘Iedereen is mijn vriend’. Dat is toch wel bijzonder aardig. De chauffeur is sowieso wel bijzonder, al rijdend schrijft hij een hele roman op een papiertje met het stuur als tafel. Wat ik best snap gezien de romantische uitzichten, groene valleien met grote bergen die steile rotsmuren hebben, alsof de bergen langzaam afbrokkelen. Onze nieuwe casa met Theresa als hoofd van het huishouden blijkt ook een particulier taxibureau, guide en restaurant te hebben. En Theresa maakt duidelijk dat we de tours in het centrum toch echt niet kunnen vertrouwen. Maargoed, dat heeft natuurlijk weinig effect op twee Duitsers en een Nederlander en we vergelijken en boeken via een officiële tour die drie keer zo goedkoop is in vergelijkbaar met Theresa haar tour.

Zo gaan we die vrijdag helemaal klaar voor een stevige hike naar het meeting point en vervolgen onze weg met twee andere Duitse vrouwen en guide Robin het natuurpark in. De stevige hike blijkt een rustige wandeling door de prachtige vallei, waarbij Robin bij elke boom en plant stopt om uitleg te geven, maar dat is ok, want het zijn prachtige bloemen in werkelijk alle kleuren en elke boom draagt weer een andere vrucht, mango’s, bananen, avocado's en limoenen. We passeren een koffiehuis waar het hele proces van boon tot koffie wordt uitgelegd en daarna een tabaccofarm waar de boer een verse sigaar voor ons draait. Door zijn personal touch met een beetje honing smaakt de sigaar best lekker. ‘s Middags lopen we een iets grotere hike naar een luxe hotel met zwembad en uitzicht over de hele vallei, en dat voor maar 3CUC (iets minder dan 3 euro). Terug bij Theresa komen we ook Antonio tegen, het huisdier van de familie, een 10 cm grote spin met zwarte vacht. Theresa’s man komt aansnellen na mijn gil en trekt zijn slipper uit. Heeft hij vast vaker gedaan, want een beweging was voldoende Antonio zo plat als een dubbeltje te slaan.

De twee na grootste grot van heel latijns-Amerika is in Viñales te vinden, dat moesten we zien! Ik dacht dat het een natural pool had, wat wel lekker zou zijn na de tour. Maar het is het droge seizoen, dus geen pool, wel een douche van zweet na de helaas weinig spectaculaire en kleine grot.

In de avond salsales van Janine. Door laagseizoen bestaat de groep alleen uit mijzelf, dus krijg ik twee uur priveles. De Cubaanse salsa is veel minder een rechte pas dan bijvoorbeeld  in Guatemala, en aan het einde van de twee uur ben ik duizelig van alle rondjes draaien. Als vrouw toch wel makkelijk, want je hoeft alleen maar te volgen wat de man doet.

28- 31 mei. Trinidad

Het ‘familiebedrijf’ van Theresa had ook een taxi, voor dezelfde prijs als een bus, dat klonk goed. Die dag leren we weer een lesje ‘Cuba’. De taxi blijkt een normale collectivo, een oude auto volgeladen met mensen. De reis van Viñales naar Trinidad gaat daarom eerst naar Havana, voor Cienfiegos moeten we onverwacht van auto wisselen en neem ik snel afscheid van Cristina en Jan, die een andere auto krijgen. Daarna word ik naar een andere auto geleid die al vol zit, zo lijkt, maar de achterbank gevuld met 3 grote mannen is blijkbaar voor 4 personen bedoeld. Gelukkig is er een lunchstop en nodigt een Nederlands stel (uit Amsterdam) mij uit om mee te eten. We stoppen in de daaropvolgende 2 uur nog 5 keer, waarvan drie keer omdat de chauffeur zegt dat het Nederlandse stel niet heeft betaald en hij wilt dat ze dat alsnog doen. Iedereen heeft echter bij binnenkomst betaald en bonnetjes krijg je niet, zo ook dit stel. Als de hele auto zich ermee bemoeit en zich tegen de chauffeur keert rijdt hij eindelijk door en is iedereen weer wat Cubaanse cultuur rijker. In Trinidad wordt iedereen er bij hun casa uitgegooid, dit alles wordt geregeld door een gestressde man die was ingestapt toen we net Trinidad inreden. Hierdoor vergeet ik helemaal mijn mooie Meindl hikeschoenen te pakken onder de stoel. Dit realiseerde ik natuurlijk net nadat de auto de hoek om ging. En in een land waar alles via via via wordt geregeld waren ze niet meer te traceren.

In de avond al even naar plaza mayor geweest en een uitkijktoren, met prachtig zicht over de groene glooiende heuvels aan een kant met gekleurde huisjes en kerktorentjes, en aan de andere kant de zee. Op de terugweg naar mijn te dure casa particularis loop ik een paar andere binnen om te vergelijken. Iedereen nodigt mij uit om binnen te komen kijken en zo raak ik ook aan de praat met Irma en Manuel. Ze hebben een prachtige kamer voor 25 CUC, 22.50 euro, die ik uiteindelijk voor 10CUC mag hebben, omdat Irma medelijden met me kreeg toen ik vertelde dat ik aan het einde van mijn reis was en mijn geld een beetje op was.

Omdat ik ondertussen ook alvast voor een baan in Nederland probeer te solliciteren en internet nodig heb, begin ik die maandag met een half uur in de rij te staan voor de Etecsa die kaartjes met een code voor internet verkopen. Die kan je dan vervolgens gebruiken om op een hotspot plek met nog 50 anderen te gaan zitten waardoor internet zeer traag is.

Het historisch museum van Trinidad stelt niet veel voor, maar het heeft wel de hoogste toren van de stad, met een nog beter uitzicht dan gisteren.

Op zoek naar de beste koffie van de stad, die cafe don Pepe zegt te hebben, word ik afgeleid door mooie leren sandalen. Als ik ze pas zegt de verkoopster dat ik ze om mach wisselen voor mijn afgetrapte nikes. Nikes komen al jaren het land niet meer in, maar zouden wel ideaal zijn voor de straten met keien. Ik twijfel serieus, maar mijn nikes zijn me toch te lief helaas. Ik vind Don Pepe in een binnentuintje op de hoek van een pleintje met paars gebloemde bomen en bestel 'de' Don Pepe, koffie met Havana rum. Blijkt meer rum met een beetje koffie. De ober kijkt afkeurend als ik hem na een paar slokjes toch maar inwissel voor een normale koffie.

1 - 3 juni. Santiago

De busreis naar Santiago is de meest comfortabele die ik ooit heb gehad. Behalve dan een klein angstig en warm uur wachten midden op de dag. Bij een van de stops worden we de bus uitgezet, en antwoordt de buschauffeur niet op de vraag waarom. Wachtend in het busstation zien we de bus wegrijden, met al onze bagage erin. Geruchten gaan dat de bus kapot is en gemaakt moet worden. Een man wordt agressief en begint tegen een andere buschauffeur te schreeuwen, klein geval van miscommunicatie als ik hoor dat de man in het Duits schreeuwt. Gelukkig komt de bus gewoon terug met alle bagage, maar zonder uitleg of excuus voor het ongemak. Hoewel ik ondertussen ook wel weet dat dat echt teveel gevraagd is hier. Waarschijnlijk was de band gewoon lek.

In Santiago lijkt het het fluiten en roepen door mannen nog extremer dan in het noorden. Waarschijnlijk zijn hier minder toeristen en trekken we daarom nog meer aandacht. 

Op straat ontmoet ik Angel, een zelfbenoemde magician. We kletsen even en gelukkig is deze Cubaan niet zo opdringerig. Ik kom hem letterlijk elke dag tegen, en als ik hem niet tegenkom dan komt hij me wel opzoeken in mijn casa particularis. Hij laat me een deel van de stad zien, drinkt mee rum met de Duitse vrienden en laat ons zijn goocheltrucs zien. Allemaal leuk en aardig, maar op een gegeven moment ook wel genoeg. Alleen snapte hij de eerste 10 subtiele hints niet, lijkt ook iets Cubaans te zijn. Maar toen ik zei: ik wil dat je niet met mij meegaat, ik wil even alleen zijn. Was hij gelijk super aangevallen. Pfff vermoeiend.

4 -7 juni. Baracoa

Helemaal in het oosten van Cuba ligt Baracoa. Een klein stadje dat 8 maanden geleden door een grote cycloon is getroffen. De hele stad werd geëvacueerd, en maar goed ook, want de cycloon raasde 10 uur lang over Guantánamo. De provincie, bekend van Guantanamo Bay, heeft veel schade geleden, en dat was al gelijk te zien toen we binnen reden. Omgewaaide bomen en huizen in wederopbouw. Vooral arme mensen met de wat gammelere huizen zijn getroffen. In de bus kom ik Lina (Zwitserland) weer tegen, waar ik in Havana ook al een kamer mee had gedeeld. En samen met Nathalia trekken we in bij Reney en Nancy met een oud maar schattig roze met groene casa. Reney, 89 en een van de vaders van de revolutie, wordt dolenthousiast met de aanwinst van drie nieuwe inwoners. Aan het stof op de kopjes koffie te zien hebben ze al een tijdje geen gasten gehad. Die middag kletsen we een tijd met Reney, zittend in schommelstoelen op de gekleurde voorgevel. Over zijn hartproblemen met 12 verschillende medicijnen, de gezondheidszorg in Cuba (blijkbaar erg goed) en zijn in elke reisgids vermelde museum-aan-huis.

Baracoa is een klein stadje met een centraal parkje voor de kerk, waar iedereen ‘s avonds bij elkaar komt. Zo komen we Bine en Max (Duitsland) ook weer tegen en met onze nieuwe Cubaanse vriend Bovie gaan we naar de wekelijkse dansshow in La Terraza, waar duidelijk de Afrikaanse invloed is te zien in de dansen. Doordat de weg naar Baracoa lang onbegaanbaar is geweest, zijn er veel invloeden van overzee gekomen. Vanuit vroeger, toen er veel slaven uit Afrika naar dit deel van Cuba werden vervoerd, is dan ook nog veel te merken. Die avond natuurlijk ook zelf weer met de voetjes van de vloer. Je hebt hier niet echt een keus als Europese vrouw, wordt gegarandeerd de vloer op getrokken door een Cubaan die je graag de salsa leert. Ik vind het alleen maar leuk, maar zie veel vrouwen worstelen, eerst beleefd proberen af te houden en vervolgens het fysiek tegenhouden en in de stoel laten vallen omdat ze allang je arm vast hebben.

Dag erna blijf ik met Nathalia op het strand als de rest gaat hiken. Veel te warm en ben dus mijn wandelschoenen vergeten in de taxi. Hebben gelukkig niet veel gemist en dagje strand is heerlijk. ‘S Avonds zijn we uitgenodigd door Reney in zijn’museum’ de la Rusa. Met ons ondertussen vaste groepje van 7 backpackers, 3 Zwitsers, 2 Duitsers, 1 Braziliaanse en ik verzamelen ee ons met een biertje om Reney. Zijn museum is eigenlijk meer een werkkamer vol met zijn eigen kinderlijke schilderijtjes van historisch belangrijke plekken in Baracoa. Naast schilder is Reney ook dichter en blijkt hij bovendien een van de vaders van de Revolutie te zijn. Hij vertelt en Nathalia vertaald bijna twee uur lang over de geschiedenis van Baracoa, en vooral van La Rusa. Een van origine Russische vrouw die via Europa in Cuba terecht komt. Ze is een beroemde operazangeres en treedt onder andere op voor Fidel Castro en Che Guevara in de tijd van de revolutie. En daarnaast, en voor ons nog veel interessanter, heeft ze Reney geadopteerd. Hij kwam uit een arm gezin en zijn moeder overleed toen hij nog een klein kind was. Het lijkt wel of hij zijn dankbaarheid nu uit door dit kleine museum, wat wel iets weg heeft van een soort altaar. Met overal foto’s van La Rusa, oude kleding, schoenen, fotoboeken vol en zelfs nog haar parapluutje en papier-maché eenden. Doordat zijn nieuwe moeder zo bekend was en veel optrad in hotel La Rusa, heeft Reney veel met Fidel en Che gepraat in het toen bekendste hotel van Baraco. Waarschijnlijk is hij daarom ook zo betrokken geweest bij de revolutie, hij zegt zelfs in de Sierra Maestra te hebben rondgelopen met een geweer. De Sierra Maestra is het gebergte waar onder andere Fidel zich verscholen hield na de mislukte eerste poging tot revolutie 26 juli 1952, waarbij hij de barakken van Monaco probeerde de overmeesteren in Santiago. Veel doorvragen lukt niet, want onze eigen professor is lang van stof en neemt zijn tijd. Maar wat een prachtig figuur, nu een oud, klein en zelfs schattig mannetje. Maar jaren geleden een belangrijk figuur voor Baracoa, met een eigen politieke programma voor behoud van cultuur en vooral de revolutie van zo dichtbij meegemaakt.

Dag erna met dezelfde groep op pad naar een grote prachtig groene kloof met rivier die uitmondt in zee. We huren een bootje en varen tussen gekleurde krabbetjes en honderden gele vlinders naar een idyllisch rotsstrandje om te gaan zwemmen. Twee guides zijn met ons mee, iedereen is hier trouwens zelfbenoemde guide, en de vrouwen vertellen ons dat de naam yumuri nog afstamt van de slaventijd. Veel slaven konden het leven niet meer aan en pleegden zelfmoord door van de hoge rotsen af te springen, schreeuwend: Yumuriii! (‘I’d rather dieee!’) Ook vertellen ze veel over de cycloon 8 maanden geleden, toen ze met 8 families en allemaal kleine kinderen in een grot moesten schuilen voor 3 dagen. Daarna hadden ze geen werk meer, omdat alle cacaoplanten verwoest waren, en de planten 5 jaar nodig hebben om opnieuw tot de juiste hoogte te groeien. Ze waren al arm, maar hebben nu werkelijk niks meer. We spreken die avond af op het centrale plein van Baracoa, zodat we kleren en andere spullen die we kunnen missen bij hen achter kunnen laten. Maar na de boottocht in de Yumuri kloof eten we eerst nog een typische Baracoa maaltijd, langosta con leche de Coco (kreeft in kokosnootmelk). Niet in een restaurant, die zijn daar ook niet, maar bij mensen thuis. Zonder andere toeristen, uitkijkend over de zee, aan een grote tafel voor 7 onder een grote boom met schaduw en een heerlijk briesje. Kreeft kwam die ochtend vers uit zee, en waarschijnlijk de lekkerste die ik ooit heb gegeten. Daarna naar mooiste strand dat ik in Cuba heb gezien, vooral omdat ook hier nauwelijks toeristen waren. Het lijkt wel alsof we moeten compenseren voor die heerlijke lunch in de middag, want die avond eten we de slechtste pizza ooit, ook wel te verwachten voor 6 CUP (25 cent). We spelen nog wat kaartspelletjes op het dakterras van Bine en Max en daarna splitst te hele groep op en reis ik weer even alleen.

Ik heb nog een dagje over in Baracoa, beetje rustig aan gedaan. Ochtend naar archeologisch museum. Onderweg naar het museum raak ik weer met wat mensen aan de praat, zoals het afgelopen weken eigenlijk continu gaat. Meestal wimpel ik ze af, maar soms zijn ze heel aardig en niet opdringerig. Zo heb ik weer een gratis gids die ochtend. Het museum laat nog botten van de Tainos zien, de oorspronkelijke bewoners van Baracoa, en heeft op de top een gaaf uitzicht over de hele baai. De rest van de dag aan het zwembad van El Castillo gelegen, het duurste en mooiste hotel van Baracoa. Al de hele week zag ik het boven op de berg, als een soort villa waar niemand kan komen, zeker niet de armen. Maar het kan wel, met 150 trappen omhoog en 10 CUC (ongeveer 10 euro) waarvan ik er 8 ‘mag’ besteden aan eten en drinken. Maar het uitzicht is het zeker waard. Merk ook dat ik wel een beetje klaar ben met rondlopen in de hitte.

7 - 8 juni. Santiago

Nog een keer terug naar Santiago, omdat ik dacht in Baracoa te kunnen duiken, maar helaas geen mogelijkheid gevonden. In Santiago is het ook erg lastig, duikplekken zijn nog 70 km verder, het hotel is telefonisch niet bereikbaar, ik heb de dag erna alweer een bus naar Havana.. Achja, nog maar een dagje aan het zwembad van luxe hotel, wat ik weer compenseer met een kamer in een klein en beetje vieze casa particularis. Wel met hele aardige eigenaresse, centraal gelegen en voor maar 12 CUC. (Normaal betaal je rond 20-25 CUC voor een kamer).

9 - 11 juni. Havana

Met Hannah en Sandra, nog meer Duitsers, een hostelkamer in oude stadsgedeelte. ‘s Avonds met z’n 8-en in een grote Amerikaanse auto naar fabrica de arte cubana. Een oude fabriek omgebouwd tot kunstgalerij met barretjes, muziek en dansshows. Het lijkt Amsterdam wel, en wat een verschil tussen arm en rijk weer. Carlos, de eigenaar van het hostel is met ons mee, en op de dansvloer vraag ik hem hoeveel hij denkt dat Cubaan zijn. Hij kan er misschien 4 aanwijzen van de 50 gasten. Zo heb ik de afgelopen weken ook wel een beetje geleefd, in twee werelden. Op straat betaal ik met de CUP (25 CUP = 1 CUC = 1 euro). De CUC (peso convertible) is ingevoerd nadat de Amerikanen vertrokken en er niet meer met dollars kon worden betaald. De CUC is dus soort van het toeristengeld, waar ik in restaurants en winkels mee moet betalen. In een van de restaurants kregen we zelfs een andere kaart met prijzen in CUC, en een stuk hoger dan normaal. Nathalia spreek vloeiend Spaans en was in haar eentje in een restaurant geweest waar we later met alleen maar Engels sprekende toeristen 10x zoveel moesten betalen (en zijn weggelopen voordat we überhaupt bestelden). In Varadero, in het noorden van Cuba, zijn veel vakantieoorden waar pas sinds kort ook Cubanen mogen komen. Heb die stad ook maar even overgeslagen. Als ik in de casas verblijf krijg je soms iets meer van net echte Cubaanse leven mee. Maar uiteindelijk is juist de grote scheiding tussen arm en rijk, Cubaan en toerist, historisch gezien heel typisch voor Cuba en is dit misschien wel gewoon het ‘echte’ Cuba?

Dag na avondje op stap vroeg op voor een bezoek aan de sigarenfabriek, was een dag eerder al bij kantoor geweest om kaartje te kopen, omdat in Cuba alles volgens vreemd regels gaat en vrijwel altijd inefficiënt. Gister vertelden ze me dat ik vandaag om 9 uur een kaartje kon kopen, vandaag vertelt een andere man me doodleuk: ‘oh, maar de sigarenfabriek is in het weekend helemaal niet open’. Weer zo typisch, geloof dat ik klaar ben om naar huis te gaan. Ons oh zo georganiseerde, efficiënte, schone, duidelijk en vlakke kikkerlandje. In plaats van de fabriek naar de hotelkamer geweest waar Ernest Hemingway 30 jaar lang deels heeft gewoond en nu omgebouwd is tot klein museum. Met prachtig uitzicht over de stad en zijn oude verzameling vishengels. Van elk boek dat hij heeft geschreven ligt er een eerste versie en er hangen veel artikels over zijn Nobelprijs. De 35.000 dollar die hiermee gepaard gingen heeft hij aan het lepraziekenhuis in Havana gedoneert. Ook zijn oude typemachine staat nog in het kamertje. Waarom hij op 61-jarige leeftijd zelfmoord heeft gepleegd zou niemand weten. Maar een oudere Amerikaan die ook in het museumpje rondliep vertelde dat hij zou hebben gezegd dat hij alles had gedaan wat hij wilde, en hij dus geen reden meer had om te leven.

Laatste avondje drink ik nog met Karel Villanueva, een comedian uit Cuba, een biertje op de Malecon van Havana. Al eerder bij een salsales ontmoet en een van de lievere en niet opdringerige Cubanen. In het begin dacht ik dat hij gewoon veel vrienden had, maar veel mensen herkenden hem op straat van zijn shows. Overal aan de kade zitten gezinnetjes, lovers of groepjes jonge mensen. Op de terugweg komen we langs een gezinnetje met muziek van een telefoon waar we even blijven staan kijken, omdat de jongste van het stel, 1 jaar en 2 maanden, aan het dansen is en al beter met z’n heupen kan dansen dan ik. Karel moet nog even op de foto met moeder van het gezin en daarna neem ik afscheid van de laatste reisvriend. Nog maar een nachtje slapen tot de terugreis. Na 8 maanden reizen, of 9 met een kleine tussenstop in Nederland, ben ik helemaal klaar om weer naar huis te gaan. Cuba was bizar, intens, prachtig, oud, rijk aan historie en een cultuur die ik nog nergens eerder had gezien. Maar ik ben verwend geworden en minder onder de indruk van alles, klaar met de vieze straten, stank, slechte bedden, hitte en continu mensen die wat van je willen.

Als ik na een 18 uur durende vliegreis met twee tussenstops op Schiphol aankom blijkt er in de hal een gezellige borrel bezig te zijn. Ik krijg gelijk een biertje en wordt bijgepraat over de laatste roddels en rela’s. En het is weer precies alsof ik nooit ben weg geweest. Behalve dan dat mijn meeste spaargeld op is, maar ik me rijker voel dan ooit.

Bedankt Tim, Bas, Koen, Danny en Aniek voor warme welkom met koud biertje in ons koude kikkerlandje!